Nội dung bài viết:

• Nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm là gì?

• Cơ sở hình thành nguyên tắc thế quyền bảo hiểm

• Điều kiện và lợi ích của nguyên tắc thế quyền

  • Điều kiện áp dụng

  • Lợi ích

• Quy định khác về việc chuyển quyền đòi bồi thường

• Ví dụ minh họa về nguyên tắc thế quyền

Khi gặp rủi ro trong phạm vi bảo hiểm, gây tổn thất về tài chính, công ty bảo hiểm sẽ áp dụng nguyên tắc thế quyền để lấy lại số tiền bồi thường từ bên gây ra thiệt hại Vậy nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm là gì? Điều kiện áp dụng như thế nào? Hãy cùng Prudential tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!

Nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm là gì?

Nguyên tắc thế quyền (Principle of subrogation) còn có tên gọi khác là nguyên tắc chuyển quyền đòi bồi thường. Đây được xem là sự mở rộng và hệ quả của nguyên tắc bồi thường. Nguyên tắc thế quyền được hiểu là, sau khi bồi thường cho người được bảo hiểm (BH) thì công ty bảo hiểm sẽ có quyền thay mặt để khiếu nại người gây ra tổn thất đền bù lại cho mình.

Ví dụ:

Người tham gia bảo hiểm đang lái xe ô tô và bị một người khác đâm vào. Khi đó công ty bảo hiểm sẽ chịu trách nhiệm bồi thường cho người được bảo hiểm. Đồng thời thay mặt người được bảo hiểm lấy lại số tiền đền bù từ người gây ra tổn thất trên.

Nguyên tắc thế quyền có áp dụng đối với hợp đồng bảo hiểm nhân thọ không?

Nguyên tắc thế quyền thường được áp dụng đối với bảo hiểm tài sản. Vậy có nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm nhân thọ không?

Căn cứ khoản 4 Điều 16 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 quy định nguyên tắc giao kết và thực hiện hợp đồng bảo hiểm, nguyên tắc thế quyền không áp dụng đối với hợp đồng bảo hiểm nhân thọ và hợp đồng bảo hiểm sức khỏe. Vậy nên, trong mọi trường hợp người được BH bị tử vong, thương tật hoặc ốm đau do hành vi của người thứ ba, công ty BH vẫn phải trả tiền bảo hiểm mà không được thế quyền đòi người thứ ba chịu trách nhiệm bồi thường.

Cơ sở hình thành nguyên tắc thế quyền bảo hiểm

Nguyên tắc thế quyền được xem là biện pháp hạn chế tình trạng thu lợi nhuận không hợp pháp từ việc tham gia bảo hiểm. Căn cứ theo Điều 365 Bộ luật Dân sự năm 2015 và Điều 49 Luật Kinh doanh bảo hiểm, cơ sở của nguyên tắc thế quyền bảo hiểm là:

• Khoản tiền đền bù cho người được BH không vượt quá mức tổn thất thực tế.

• Số tiền mà bên thứ ba bồi thường cho công ty BH không vượt quá số tiền mà đơn vị đã đền bù cho người được BH.

• Nguyên tắc thế quyền có thể áp dụng trước hoặc sau khi bồi thường tổn thất cho người được BH. Đồng thời, công ty BH là đại diện làm việc với các bên liên quan về vấn đề đền bù tổn thất.

• Người được BH cần cung cấp biên bản, chứng từ, bằng chứng,... liên quan đến thiệt hại cho công ty BH để thực hiện nguyên tắc thế quyền.

• Trường hợp không khiếu nại bên thứ ba, người này sẽ không phải chịu trách nhiệm về tổn thất dù trực tiếp gây ra. Việc này không công bằng và tiềm ẩn nhiều hệ lụy xấu sau này nên cần phải chuyển quyền đòi đền bù cho công ty BH.

Điều kiện và lợi ích của nguyên tắc thế quyền

Dưới đây là điều kiện và lợi ích khi áp dụng nguyên tắc thế quyền:

Điều kiện áp dụng

Để chuyển đổi quyền đòi bồi thường cho công ty bảo hiểm, bạn cần đáp ứng các điều kiện sau:

• Rủi ro và tổn thất xảy ra phải nằm trong phạm vi sự kiện BH được quy định trong hợp đồng.

• Nguyên nhân gây ra thiệt hại phải do lỗi của người thứ ba và người này phải phát sinh trách nhiệm bồi thường.

• Công ty BH đã hoàn thành quá trình trả tiền bảo hiểm cho người được BH.

Lợi ích

Nguyên tắc thế quyền của bảo hiểm mang đến nhiều ý nghĩa to lớn cho khách hàng lẫn đơn vị bảo hiểm. Cụ thể:

- Duy trì tính công bằng của hệ thống bảo hiểm, tránh việc bồi thường lặp lại

Nguyên tắc thế quyền giúp tránh việc người được BH nhận tiền đền bù 2 lần từ bên thứ ba và công ty bảo hiểm cùng với một tổn thất. Điều này đảm bảo số tiền bồi thường được phân chia đều giữa các bên liên quan, đồng thời không gây thiệt hại cho bên nào. Bên cạnh đó, nguyên tắc còn duy trì tính toàn vẹn và đáng tin cậy của hệ thống bảo hiểm. Đồng thời, tránh tình trạng lạm dụng tài nguyên bảo hiểm để trục lợi.

- Giảm thiểu chi phí tổn thất

Với nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm, công ty thu hồi khoản tiền đã bồi thường từ bên gây thiệt hại. Qua đó, chi phí BH được giảm thiểu và duy trì các khoản đền bù ở mức hợp lý. Điều này ảnh hưởng tích cực cho cả công ty BH và người được BH, cụ thể:

• Phục hồi nguồn lực tài chính: Công ty BH thu hồi lại một phần hoặc toàn bộ số tiền đã bồi thường từ bên gây thiệt hại. Việc này giúp giảm thiểu thiệt hại và duy trì khả năng thanh toán đền bù cho các rủi ro tiếp theo.

• Đồng giá bảo hiểm: Duy trì lệ phí BH ở hợp lý, tránh tình trạng tăng giá không cần thiết cho người được BH.

• Tránh lạm dụng tài nguyên bảo hiểm: Nguyên tắc đảm bảo việc bồi thường chỉ thực hiện cho thiệt hại thật sự. Hơn nữa, khi công ty BH thu hồi khoản tiền đền bù từ bên thứ ba, người được BH không được hưởng lợi kép từ cả công ty BH và người gây ra tổn thất.

- Người được bảo hiểm được chủ động khôi phục quyền lợi

Nguyên tắc thế quyền giúp người được BH chủ động khôi phục quyền lợi bằng cách đòi lại số tiền bồi thường. Điều này không chỉ giúp bên hưởng BH tránh việc phải tự chịu thiệt hại, mà còn tiết kiệm tối đa thời gian và công sức đòi khoản tiền đền bù.

Quy định khác về việc chuyển quyền đòi bồi thường

Trong trường hợp người thứ ba có lỗi mà gây thiệt hại cho người được BH và công ty BH đã trả tiền bảo hiểm cho bên được BH thì công ty có quyền yêu cầu người thứ ba hoàn trả khoản tiền mà mình đã trả (*).

Trong trường hợp người được BH đã nhận số tiền bồi thường thiệt hại do người thứ ba trả, nhưng vẫn ít hơn số tiền mà công ty BH phải trả thì đơn vị chỉ phải trả phần chênh lệch giữa số tiền bảo hiểm và số tiền mà người thứ ba đã trả (trừ trường hợp có thoả thuận khác). Nếu người được BH đã nhận tiền bảo hiểm nhưng ít hơn so với thiệt hại do người thứ ba gây ra thì họ vẫn có quyền yêu cầu người thứ ba bồi thường phần chênh lệch giữa số tiền bảo hiểm và tiền bồi thường thiệt hại (*).

Bên có nghĩa vụ đòi bồi thường phải được thông báo về việc chuyển giao quyền yêu cầu. Nếu không, người được BH không có cơ sở để yêu cầu bên thứ ba thực hiện nghĩa vụ của họ (**). Lưu ý, bên gây tổn thất cũng có thể chuyển giao trách nhiệm bồi thường cho người thế nghĩa vụ nếu được bên có thẩm quyền đồng ý. Trừ trường hợp nghĩa vụ gắn liền với nhân thân của bên thứ ba hoặc pháp luật có quy định không được chuyển giao nghĩa vụ (***)

(*) Theo quy định Bộ Luật Dân sự năm 2005.

(**) Theo quy định Điều 369 Bộ luật Dân sự năm 2015.

(***) Theo quy định tại Điều 370 Bộ luật Dân sự năm 2015.

Ví dụ minh họa về nguyên tắc thế quyền

Để hiểu rõ hơn về nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm, bạn hãy tham khảo một số ví dụ minh họa dưới đây:

Ví dụ 1:

Ô tô con 5 chỗ của anh A được bảo hiểm đúng với giá trị. Trong quá trình sử dụng, xe va chạm với xe container cần sửa chữa và thay thế linh kiện Công ty bảo hiểm thực hiện bồi thường số tiền 55.000.000 VND. Theo cảnh sát giao thông, lỗi từ xe container là 70% và xe con là 3%.

Áp dụng nguyên tắc thế quyền: Công ty bảo hiểm đã hoàn thành cam kết với anh A là bồi thường đúng giá trị tổn thất. Về phía anh A, sau khi nhận đủ tiền đền bù thì phải bảo lưu quyền đòi lại phần trách nhiệm của bên thứ ba (chủ xe container) cho công ty bảo hiểm.

Ví dụ 2:

Chị B (người được bảo hiểm) nhận hàng đã chuyển giao ở cảng (bên thứ ba) và phát hiện hàng bị hư hại. Lúc này, chị B cần liên hệ với cảng, lập biên bản tổn thất và thông báo vấn đề với công ty bảo hiểm.

Với trường hợp này, nguyên tắc thế quyền được áp dụng như sau: Số tiền đền bù từ bên thứ ba không được vượt quá khoản tiền mà công ty BH đã bồi thường cho người được BH. Ngoài ra, các chi phí phát sinh khác để đòi bồi thường từ bên thứ ba sẽ do công ty BH chịu trách nhiệm.

Trên đây là toàn bộ những thông tin liên quan đến nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm. Mong rằng sau khi tham khảo, bạn sẽ hiểu rõ về nguyên tắc chuyển quyền đòi bồi thường và áp dụng khi có rủi ro xảy ra. Đừng quên đón đọc thêm nhiều bài viết thú vị khác về bảo hiểm tại: Blog Nhịp Sống Khỏe | Prudential Việt Nam.

>>> Xem thêm:

• Bảo hiểm thương mại là gì?

• Hiểu rõ các nguyên tắc của bảo hiểm nhân thọ để đảm bảo quyền lợi tối ưu

• Các điều khoản loại trừ trong bảo hiểm nhân thọ mà bạn cần phải biết