Nội dung bài viết:

• Bạo lực học đường là gì?

• Phân loại bạo lực học đường

• Thực trạng bạo lực học đường tại Việt Nam hiện nay

• Biểu hiện của bạo lực học đường là gì?

  • Biểu hiện trẻ bị bắt nạt

  • Dấu hiệu trẻ là người bắt nạt bạn bè

• Nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường

• Hệ quả của bạo lực học đường

• Cách ứng phó khi trẻ vướng vào bạo lực học đường

• Cách phòng tránh nạn bạo lực học đường

Bạo lực học đường là một vấn nạn nhức nhối trong ngành giáo dục nói riêng và xã hội nói chung. Nó không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ, tinh thần, mà đôi khi là tính mạng của những mầm non tương lai của đất nước. Trách nhiệm không chỉ ở phía nhà trường, mà còn là ở mỗi phụ huynh.

Bạo lực học đường là gì?

Bạo lực học đường là những hành vi bắt nạt, xâm hại, tấn công của một hoặc một tập thể đến một cá nhân nào đó tại môi trường học tập. Bất kì ai cũng có thể là nạn nhân của bạo lực học đường, bất kể gia cảnh, học lực, tính cách,... Tuy nhiên, những em học sinh yếu thế, hiền lành, nhút nhát, gia đình có hoàn cảnh khó khăn, mồ côi hay có ngoại hình khác biệt,… thường dễ trở thành đối tượng bị bắt nạt.

Phân loại bạo lực học đường

Theo Unicef, bạo lực học đường có thể được biểu lộ dưới nhiều hình thức khác nhau:

• Bạo lực ngôn từ (verbal bullying): Hành vi dùng lời nói, từ ngữ có tính xúc phạm, miệt thị, châm chọc, đe dọa hay có những lời bình luận thiếu tôn trọng đến ngoại hình, cách hành xử, tính cách,... của nạn nhân.

• Bạo lực thân thể (physical bullying): Bất kì hành động tiếp xúc thân thể không mong muốn nào xảy ra giữa kẻ bắt nạt và nạn nhân, bao gồm các hành động như nắm, giật tóc, khạc nhổ nước bọt, xô đẩy, tát, đấm đá,... gây nên những vết thương trên cơ thể, có thể để lại thương tích lâu dài như sẹo, trong trường hợp nghiêm trọng có thể bị tàn tật vĩnh viễn.

• Bạo lực bằng các áp lực xã hội (social bullying): Là dạng bắt nạt thông qua việc nói xấu, lan truyền tin đồn, phớt lờ, châm biếm, làm bẽ mặt đối tượng với bạn bè xung quanh nhằm cô lập, tách biệt nạn nhân ra khỏi nhóm, lớp hoặc trường học.

• Bạo lực tâm lý (psychological bullying): Bao gồm những hành vi có chủ đích gây hại cho người khác về mặt tâm lý. Họ có khả năng thao túng tâm lý và sử dụng điều đó để gây căng thẳng, huỷ hoại tự trọng, giá trị bản thân của nạn nhân. Đây được xem là một trong những loại bạo lực nguy hiểm nhất vì nhiều nạn nhân không nhận thức được họ đang bị bạo lực. Về lâu dài, sức khỏe thể chất cũng sẽ bị ảnh hưởng.

• Bạo lực mạng (cyber bullying): Là những hành vi nói xấu, lăng mạ, bình phẩm hoặc công khai bí mật, hình ảnh về người khác thông qua các nền tảng mạng xã hội. Hành vi này có thể diễn ra bất kỳ lúc nào và đôi khi chỉ nạn nhân và người bắt nạt biết rõ.

Thực trạng bạo lực học đường tại Việt Nam hiện nay

Bạo lực học đường xảy ra ngày một nhiều ở nhiều tỉnh thành như Đắk Nông, Bến Tre, Nghệ An, Quảng Bình,... Tình trạng này thường xuất phát từ mâu thuẫn, xô xát nhỏ dẫn đến những hành động bạo lực như đánh đập, giật tóc,... Đặc biệt, gần đây vấn đề bắt nạt ở trường học không chỉ diễn ra trong nam sinh mà còn ở nữ sinh.

Đứng trước vấn nạn này, gia đình, nhà trường và xã hội cần có biện pháp bảo vệ trẻ tốt hơn, giúp con có môi trường học tập lành mạnh.

Biểu hiện của bạo lực học đường là gì?

Sau đây là những biểu hiện giúp phụ huynh nhận biết trẻ đang vướng vào bạo lực học đường:

Biểu hiện trẻ bị bắt nạt

• Trẻ bị bạo lực học đường có những dấu hiệu dễ nhận biết như:

• Lo lắng, sợ hãi, khó ngủ về đêm.

• Ít nói hơn, ngại giao tiếp với mọi người.

• Không còn hứng thú đến trường, thành tích học tập giảm sút.

• Thường xuyên bị mất đồ dùng học tập, sách vở.

• Có các vấn đề về sức khỏe như đau bụng, đau đầu, xuất hiện vết bầm trên cơ thể,...

Dấu hiệu trẻ là người bắt nạt bạn bè

Trẻ bắt nạt bạn bè thường có những hành động, biểu hiện bao gồm:

• Cáu kỉnh, hung hăng, hay gây hấn với bạn bè.

• Chơi cùng nhóm bạn thích bắt nạt người khác.

• Thường phạm lỗi, bị kiểm điểm.

• Chối bỏ trách nhiệm, có thói quen đổ lỗi cho người khác.

• Có đồ dùng mới, tiền nhưng không giải thích được lấy từ đâu.

Nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường

Vấn nạn bạo lực học đường xuất phát từ những nguyên nhân bao gồm:

• Do chính trẻ: Theo báo cáo từ Viện khoa học giáo dục Việt Nam, học sinh cuối cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông thường tham gia vào bạo lực học đường. Ở lứa tuổi này, tâm sinh lý của trẻ có nhiều thay đổi dẫn đến dễ bị ảnh hưởng từ bạn bè, đôi khi bốc đồng, mất kiểm soát hành vi. Từ sự sai sót về kỹ năng ứng xử và lệch lạc trong suy nghĩ, trẻ dễ có hành động không đúng với bạn bè.

• Do gia đình: Cách hành xử của người thân trong gia đình ảnh hưởng nhiều đến quá trình hình thành tính cách, nhân phẩm của trẻ. Bởi thế, trẻ thường bị ông bà, cha mẹ la mắng, đánh đập nặng nề dễ có hành vi bắt nạt bạn. Ngoài ra, việc phụ huynh cho con xem nhiều sách báo, phim ảnh, game có tính bạo lực cao cũng có thể khiến trẻ trở nên hung hăng hơn.

• Do nhà trường: Môi trường giáo dục không lành mạnh có thể là nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường. Nếu trường học không có các biện pháp kỷ luật nghiêm với các tình huống bắt nạt thì rất dễ tái diễn trường hợp tương tự. Ngoài ra, trường học gây ra tổn thương về thể chất, tâm lý cho trẻ cũng là nguồn cơn để bạo lực học đường diễn ra.

• Do cộng đồng, xã hội: Những cộng đồng có kinh tế suy giảm, chất lượng sống kém ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ. Khi cảm thấy bị áp bức, bất mãn, trẻ dễ có xu hướng cư xử bạo lực hơn. Ngoài ra, xã hội thiếu gắn kết, thờ ơ cũng khiến tình trạng bạo lực ở thanh thiếu niên gia tăng.

Hệ quả của bạo lực học đường

Bạo lực học đường không chỉ ảnh hưởng đến trẻ mà còn có tác động tiêu cực đến gia đình, nhà trường và xã hội. Cụ thể như sau:

• Đối với trẻ bị bắt nạt: Ngoài tổn thương về thể chất, các em sẽ rơi vào tình trạng hoảng loạn, lo âu, trầm cảm, muốn thu mình lại, giảm hiệu suất học tập, sợ phải đến trường. Những điều này sẽ góp phần tăng tỉ lệ bỏ học ở trẻ, ảnh hưởng đến tương lai của các em, của gia đình và xã hội. Khi bạo lực diễn ra lâu dài dưới sự chứng kiến của nhiều người, trẻ không nhận được sự giúp đỡ dần sẽ trở nên tự ti, mất niềm tin vào mọi người xung quanh, nghiêm trọng nhất là các em chọn kết thúc cuộc đời do áp lực về tâm lý và đau đớn về thể xác.

• Đối với trẻ bắt nạt bạn bè: Nếu bị tố cáo có hành vi bắt nạt, trẻ sẽ phải chịu những hình phạt từ phía nhà trường hoặc tệ hơn là chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu đã đủ tuổi vị thành niên. Bên cạnh đó, nhiều nghiên cứu đã chứng minh, trẻ bắt nạt về lâu dài có tâm lý không ổn định. Chính vì thế, chúng sẽ luôn gặp trục trặc trong các mối quan hệ của mình và có xu hướng ngược đãi bạn đời và con cái khi lớn lên. Trên con đường sự nghiệp, những người này cũng luôn gặp khó khăn để phát triển bản thân cũng như duy trì một công việc ổn định.

• Đối với gia đình: Khi trường học có dấu hiệu bạo lực học đường, phụ huynh rất lo lắng. Vì cha mẹ không biết liệu con của mình có bị ảnh hưởng bởi vấn nạn này hay không. Thậm chí, nhiều phụ huynh phải tìm cho con môi trường giáo dục khác để cảm thấy an toàn và bảo vệ trẻ tốt hơn.

• Đối với nhà trường: Một khi tình trạng bắt nạt diễn ra tại trường, những học sinh còn lại sẽ thấy lo lắng, sợ hãi. Thậm chí, các em cảm thấy bị đe dọa, ảnh hưởng đến tinh thần và kết quả học tập. Từ đó khiến chất lượng giáo dục đi xuống, làm giảm sút uy tín của nhà trường.

• Đối với xã hội: Những đứa trẻ thường xuyên bắt nạt bạn bè nếu không được chấn chỉnh kịp thời, sửa đổi đúng hướng sẽ dễ trở thành người trưởng thành thích ẩu đả, xúc phạm người khác. Thậm chí, họ có thể gây rối trật tự xã hội và ảnh hưởng nghiêm trọng đến vẻ đẹp văn hóa, đạo đức của cộng đồng.

Cách ứng phó khi trẻ vướng vào bạo lực học đường

Dưới đây là những giải pháp gợi ý cho cha mẹ khi con bị bắt nạt và khi con bắt nạt bạn. Cụ thể:

Khi con bị bắt nạt:

Đối với trường hợp trẻ bị bắt nạt, gia đình là chỗ dựa vững chắc nhất của con, hãy dành nhiều hơn sự quan tâm, tạo nên sự tin tưởng tuyệt đối bằng các cách như:

• Chia sẻ và thấu hiểu: Hãy để ý sự thay đổi bất bình thường của trẻ từ tâm lý lẫn thể chất. Luôn kiên nhẫn trò chuyện, hỏi han như một người bạn, sẵn sàng bảo vệ và đồng hành cùng trẻ trước mọi tình huống. Tạo cho trẻ tâm lý tin tưởng, muốn chia sẻ những câu chuyện của bản thân. Càng la mắng, tức giận chỉ càng làm cho trẻ sợ hãi và thu mình hơn.

• Trao đổi trực diện: Tuỳ vào từng trường hợp và hoàn cảnh khác nhau, phụ huynh có thể cùng thầy cô giáo xem xét và giải quyết vấn đề, nhờ họ lưu tâm đến tình trạng của trẻ. Nếu hành vi bắt nạt xảy ra, giáo viên có thể ngăn cản và giúp đỡ kịp thời, tránh trường hợp xấu nhất. Bên cạnh đó, nếu cần thiết có thể đến gặp trực tiếp phụ huynh của trẻ bắt nạt con mình. Bằng một tâm lý muốn hoà giải, phụ huynh nên cùng nhau tìm hiểu ngọn nguồn của câu chuyện nhằm dễ dàng đưa ra phương án giải quyết. Tránh tạo nên tranh chấp, mâu thuẫn dẫn đến việc chuyển lớp hay chuyển trường.

• Dạy con cách tự vệ: Phụ huynh có thể hướng dẫn con hô to, ra tín hiệu cầu cứu cho người lớn. Tránh tuyệt đối không đến những chỗ vắng người, góc khuất ít người qua lại. Nếu có điều kiện hãy cho trẻ tham gia vào các câu lạc bộ võ thuật, vừa rèn luyện sức khỏe, sự tự tin, rắn rỏi, lại tạo nên khả năng tự vệ cho bản thân mình. Hoạt động ngoại khoá cũng là một cách thức giúp trẻ trở nên dạn dĩ hơn, nhận thức tốt hơn và có thể dễ dàng ứng phó với mọi tình huống.

Khi con bắt nạt bạn:

Đối với trường hợp con bắt nạt trẻ khác, hãy hiểu rằng trẻ em luôn hiếu thắng và bốc đồng nhưng về bản chất không hề xấu. Cha mẹ nên quan tâm và hạn chế việc bắt nạt bằng các cách sau:

• Tìm hiểu nguyên nhân: Nếu bạn phát hiện con mình bắt nạt đứa trẻ khác, đừng quá kích động mà hãy ngồi xuống nói chuyện nhẹ nhàng với con, để trẻ tin rằng bạn sẵn sàng nghe những lời bộc bạch từ chúng, những khó khăn vướng mắc mà chúng phải trải qua. Từ đó hiểu được tại sao trẻ lại có những hành động hung hăng, bắt nạt bạn bè như thế và hướng dẫn trẻ hành xử đúng đắn hơn, biết đặt mình vào hoàn cảnh của người khác.

• Giúp con hiểu và giải quyết: Hãy giải thích để trẻ nhận thức được những rắc rối và tổn thương mình đã gây ra. Từ đó, gợi cho con cảm giảm hối lỗi, muốn thay đổi theo hướng tích cực hơn, cũng như bù đắp cho nạn nhân. Bạn có thể giúp con gặp nạn nhân trực tiếp, thể hiện một cái bắt tay, một cái ôm hoà giải hay chân thành tự tay làm một món quà thay lời xin lỗi. Ai cũng có thể mắc sai lầm, nhưng điều quan trọng là biết mình đã làm sai và chấp nhận thay đổi một cách tích cực.

Dạy con:

• Tôn trọng người khác: Giúp trẻ hiểu, tôn trọng không chỉ người lớn tuổi, mà phải tôn trọng tất cả mọi người xung quanh bao gồm cả bạn bè và những em nhỏ tuổi hơn. Và để thể hiện sự tôn trọng của mình, hãy dạy trẻ cách giao tiếp lịch sự và hiệu quả. Những câu nói “xin lỗi” và “cảm ơn” tuy đơn giản nhưng rất hiệu quả để trẻ bắt đầu.

• Kiềm chế cảm xúc: Trẻ bắt nạt có xu hướng không biết kiềm chế cảm xúc của mình, đặc biệt là những cảm xúc nóng giận. Khi gặp một vấn đề hay tình huống nào đó, trẻ dễ mất bình tĩnh và giải quyết vấn đề theo hướng bạo lực. Hãy dạy trẻ, khi nóng giận, nên bỏ đi một chỗ khác vắng người để bản thân có thể bình tĩnh và suy nghĩ cách giải quyết vấn đề tốt hơn.

• Tạo một môi trường tốt đẹp: Hãy suy nghĩ và xem xét lại gia đình bạn đã thật sự là một tổ ấm để trẻ luôn học được những điều tốt hay chưa. Cha mẹ nên biết hành vi của mình có thể ảnh hưởng trực tiếp tới con cái từ hành động, cách xưng hô đến cách ứng xử trong các mối quan hệ xung quanh. Hãy thay đổi và tạo nên một môi trường gia đình lành mạnh, tích cực, nơi các thành viên đối xử tử tế và tôn trọng nhau.

Cách phòng tránh nạn bạo lực học đường

Phòng tránh bạo lực học đường là nhiệm vụ chung của học sinh, gia đình, nhà trường và cả xã hội:

• Đối với học sinh: Trẻ cần được khuyến khích rèn luyện kỹ năng sống, thói quen ứng xử hài hòa và cách kiểm soát cảm xúc. Đồng thời, học sinh cũng cần có nhận thức bạo lực học đường là hành vi sai lệch và cần lên tiếng can thiệp (thông báo với giáo viên, cơ quan có thẩm quyền) để ngăn chặn.

• Đối với gia đình: Trong gia đình, cha mẹ nên tạo cho trẻ cảm giác an toàn và được yêu thương. Ngoài ra, phụ huynh cũng nên theo sát tình hình học tập và quá trình hình thành nhân cách, hành vi ứng xử của trẻ để kịp thời điều chỉnh khi con có dấu hiệu bạo lực.

• Đối với nhà trường: Bên cạnh tạo môi trường học tập thuận lợi, nhà trường cũng cần có những buổi giáo dục nhân cách giúp trẻ định hướng suy nghĩ và hành vi đúng mực. Đồng thời, giáo viên chủ nhiệm nên quan tâm nhiều đến tâm lý học sinh, kịp thời phát hiện dấu hiệu bắt nạt tại trường học.

• Đối với xã hội: Xã hội cần góp sức tuyên truyền, vận động mọi người phòng tránh và xử lý các vấn đề bạo lực. Khi cộng đồng có hành động giải quyết, kịp thời ngăn chặn mâu thuẫn, học sinh cũng có thể noi gương và thực hiện theo.

Từ những vết thương do bạo lực học đường mang lại, cha mẹ cũng như con trẻ cần ý thức được tác hại của vấn nạn này, đồng thời chung tay tuyên truyền, kêu gọi mọi người tẩy chay bạo lực ra khỏi phạm vi học đường. Trẻ em là mầm non, là tương lai của đất nước. Mầm non chỉ có thể phát triển tốt nhất trong môi trường lành mạnh, bình đẳng, đầy tình thương. Và môi trường đó sẽ không có bóng dáng của bạo lực hay bạo lực học đường.

Đồng thời, để con được bảo vệ toàn diện và vững bước trên con đường học vấn, bố mẹ đừng quên trang bị cho trẻ giải pháp đến từ bảo hiểm nhân thọ. Đặc biệt, với sản phẩm bảo hiểm liên kết chung PRU-HÀNH TRANG TRƯỞNG THÀNH, trẻ có thể yên tâm học tập và trưởng thành với điều kiện tài chính tốt nhất, từ đó dễ dàng đạt được thành tựu trên con đường tri thức.

Sản phẩm bảo hiểm liên kết chung PRU-HÀNH TRANG TRƯỞNG THÀNH đồng hành cùng cha mẹ tích lũy quỹ học vấn tương lai, đồng thời lên kế hoạch tài chính hữu ích giúp con vững bước khôn lớn. Không chỉ vậy, trong trường hợp cha mẹ gặp rủi ro, con vẫn được hỗ trợ đóng học phí, đảm bảo con đường học vấn tương lai không bị gián đoạn. Đồng thời, tài chính của gia đình cũng được bảo vệ toàn diện trước những bất trắc trong cuộc sống.

>> Liên hệ với Prudential hoặc gọi qua số hotline 18001247 để được tư vấn chi tiết và toàn diện về các giải pháp bảo vệ bản thân và gia đình nhé!

>>> Thông tin thêm:

• Cha mẹ đồng hành cùng con trong việc chống bắt nạt học đường

• Mối quan hệ giữa bạo lực học đường và phương pháp "hai quả táo"

• Áp lực cho con như thế nào là đủ ba mẹ đã biết chưa?