Chủ nghĩa khắc kỷ là gì? Nguyên lý và cách áp dụng hiệu quả
Nội dung bài viết:
Chủ nghĩa khắc kỷ tưởng chừng chỉ là một phạm trù triết lý cổ đại, vậy mà đã trở thành bí quyết sống hạnh phúc thời hiện đại của nhiều người. Vậy chủ nghĩa khắc kỷ là gì và cách áp dụng hiệu quả như thế nào? Prudential mời bạn cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây nhé!
Chủ nghĩa khắc kỷ là gì?
Chủ nghĩa Khắc kỷ (Stoicism hay lối sống khắc kỷ) là một trường phái triết học được khai sinh vào đầu thế kỷ thứ 3 Trước Công Nguyên bởi nhà triết học Zeno. Chủ nghĩa này cho rằng con người là sinh vật không thể tách rời của xã hội, vì vậy để đi tới hạnh phúc, chúng ta cần học cách kiểm soát cảm xúc trước những nỗi đau và áp lực trong cuộc sống (hay còn gọi là giảm stress ở hiện đại), thông qua lý luận thực tiễn và cách nhìn nhận thế giới.
Trải qua thời kỳ suy yếu sau Công nguyên, chủ nghĩa Khắc kỷ dần lấy lại vị thế ở thời Phục hưng (chủ nghĩa tân khắc kỷ) và có chỗ đứng vững chắc ở hiện tại (chủ nghĩa khắc kỷ hiện đại). Dù có “tuổi đời” hơn 2.000 năm, các triết lý của chủ nghĩa Khắc kỷ vẫn có thể áp dụng vào cuộc sống hiện đại.
Nguyên lý của chủ nghĩa khắc kỷ
Theo chủ nghĩa khắc kỷ, cuộc sống gồm có 3 phần:
-
Những điều ta có thể kiểm soát (bao gồm hành động và suy nghĩ của bản thân).
-
Những điều ta không thể kiểm soát (như hành động của người khác và các yếu tố tự nhiên).
-
Những điều ta có thể kiểm soát một phần (như những công việc có sự tham gia của người khác).
Chủ nghĩa khắc kỷ hướng con người đến việc chấp nhận rằng không thể thay đổi thế giới bên ngoài. Tuy nhiên, người có lối sống khắc kỷ có thể tìm kiếm sự hạnh phúc, thoải mái ở những thứ bản thân làm chủ (hành động, suy nghĩ). Nhờ vậy, chúng ta dễ dàng kiểm soát bản thân tránh những cảm xúc, phản ứng tiêu cực (đố kỵ, ghen tị,...). Từ đó rèn luyện cho con người khả năng sống vững vàng trong những tình huống khó khăn, căng thẳng.
Thế mạnh và hạn chế của chủ nghĩa khắc kỷ
Ứng dụng chủ nghĩa khắc kỷ vào cuộc sống, bạn có thể nhận được những lợi ích thiết thực bao gồm:
-
Khi chấp nhận những điều không thể thay đổi, bạn giữ được sự bình tĩnh và trở nên mạnh mẽ, kiên cường hơn.
-
Khả năng đối mặt và vượt qua những thử thách, khó khăn trong cuộc sống.
-
Học cách quyết định theo lý trí và dựa trên giá trị đạo đức.
-
Nhận thấy được những điều tích cực, tốt đẹp trong bất kỳ tình huống nào.
-
Giao tiếp và duy trì các mối quan hệ hiệu quả hơn.
-
Dễ dàng cảm thấy đạt được thành tựu và hạnh phúc hơn (vì không phụ thuộc vào sự công nhận của người khác).
Tuy nhiên, chủ nghĩa khắc kỷ vẫn có những hạn chế nếu bạn thực hành không đúng cách:
-
Khi chỉ tập trung vào việc chấp nhận những điều không thể thay đổi, bạn có thể bỏ qua cảm xúc và nhu cầu của người xung quanh.
-
Đôi khi tính tự lực cao làm bạn cảm thấy khó hòa hợp với người khác và cô đơn.
-
Việc sống quá lý trí có thể khiến bạn trở nên áp lực, căng thẳng.
-
Việc kìm nén cảm xúc quá mức khiến bạn khó thể hiện và thiếu hụt trải nghiệm thực tế.
-
Tự thuyết phục bản thân chấp nhận những việc không thể thay đổi có thể dẫn đến tâm lý chối bỏ trách nhiệm.
Vì sao chủ nghĩa khắc kỷ giúp ta sống hạnh phúc hơn?
Lối sống khắc kỷ có các nguyên tắc cơ bản giúp chúng ta sống nhẹ nhàng và dễ dàng hạnh phúc hơn:
-
Thiết lập kỷ luật giúp ta không bị kiểm soát bởi những cảm xúc tiêu cực.
-
Phân biệt được những việc mình có thể kiểm soát và điều không thể làm chủ.
-
Nhận thức khách quan về bản thân, thế giới xung quanh.
-
Học cách trân trọng và biết ơn cuộc sống.
Thực hành chủ nghĩa khắc kỷ để có cuộc sống hạnh phúc
Bên cạnh chủ nghĩa khắc kỷ là gì, làm thế nào để thực hành lối sống này cũng là vấn đề được nhiều người quan tâm. Bạn có thể thực hành chủ nghĩa khắc kỷ bằng những cách sau đây:
Nhìn nhận sự việc một cách lý trí
Epictetus – nhà triết học lừng danh của chủ nghĩa Khắc kỷ từng kể lại cách giảm stress của bản thân như sau: “Ngày hôm qua tôi đặt một chiếc đèn sắt bên cạnh các vị thần thổ địa, và khi nghe thấy một tiếng động bất thường tôi bèn chạy thật nhanh ra cửa sổ thì phát hiện ra cái đèn đã không còn ở đó nữa. Tôi tự suy xét rằng kẻ lấy cắp nó đã buông thả mình theo một thứ cảm giác mà anh ta cho là chính đáng. Tôi đã kết luận ra sao? Ngày mai tôi sẽ tìm mua một cái đèn bằng đất nung. Tôi mất đèn là do “sự cảnh giác” kẻ trộm mạnh hơn tôi. Nhưng anh ta đã vì một chiếc đèn mà trở thành kẻ cắp, vì một cái đèn mà anh ta phá bỏ đức tin của mình, vì một cái đèn mà anh ta trở thành kẻ hung bạo. Anh ta đã “mua” chiếc đèn với cái giá quá cao.”
Trong cuộc sống luôn có nhiều điều không may hoặc không như ý muốn, mà câu chuyện mất đèn của Epictetus là một ví dụ. Thay vì để sự tức giận hay đau buồn tràn ngập tâm trí như phản ứng của đại đa số người, ông giảm stress bằng cách từ chối nuôi dưỡng cảm xúc tiêu cực. Vì ông hiểu những cảm xúc đó chẳng giúp ích gì (chiếc đèn sẽ không trở lại) mà còn có hại cho tâm hồn.
Tiếp theo, ông sẽ bình tĩnh nhìn nhận và kể lại đúng sự việc. Phương pháp giảm stress này khá tương đồng với các nghiên cứu tâm lý học hiện đại: việc diễn đạt lại một tình huống theo góc nhìn mới là một thành phần quan trọng trong việc quản lý cảm xúc và cơn giận. Ông đưa ra những kết luận lý tính: cái vừa mất có thể dễ dàng thay thế; để tránh sự việc lặp lại, ông nên mua một chiếc đèn rẻ tiền hơn (bằng đất nung thay vì bằng sắt) và không đáng để đấu cùng một kẻ trộm chuyên nghiệp trong việc xem ai cảnh giác hơn (kẻ trộm mạnh hơn tôi). Với lối sống khắc kỷ, việc làm rõ khả năng kiểm soát giữa những gì có thể và không thể đã giúp vị triết gia cảm thấy thanh thản hơn, giảm stress hiệu quả tức thì.
Tập suy nghĩ thoáng hơn
Cũng trong câu chuyện mất đèn của Epictetus bên trên, ông giảm stress rất nhanh bằng cách không kết tội kẻ trộm (đại diện cho những điều không như ý trong cuộc sống), song nhà hiền triết cũng không đồng tình với hành vi sai trái này, mà tự lý giải nguyên nhân của nó và tha thứ. Tương tự, Ki-tô giáo dạy rằng “Hãy căm thù tội lỗi chứ không phải kẻ mang tội”.
Epictetus kết luận rằng kẻ trộm đã phải đánh đổi chiếc đèn với cái giá là “trở thành kẻ cắp”, “phá bỏ đức tin” hay “trở thành kẻ hung bạo”. Vì vậy, một chiếc đèn là cái giá quá thấp. Người Hy Lạp cổ có khái niệm Amathia (ngu dốt) giải thích cho những hành động sai lầm bắt nguồn từ việc thiếu nhận thức đúng. Hiểu rõ khái niệm này, vị triết gia xem việc xấu kẻ trộm thực hiện là mắc sai lầm, từ đó đồng cảm và giúp đỡ nếu có thể, thay vì kết án đó là kẻ xấu.
Hít một hơi thật sâu và đi dạo xung quanh
Seneca – một triết gia thuộc trường phái lối sống khắc kỷ khác từng chia sẻ bí quyết giảm stress của ông trong một lá thư gửi bạn rằng: hãy hít một hơi thật sâu và đi dạo xung quanh khi cảm giác giận dữ mất kiểm soát lần đầu trỗi dậy (mà theo ông đây là một kiểu điên loạn tạm thời). Ông cũng chia sẻ thêm rằng việc luyện tập thể chất thường xuyên rất có ích để giảm stress, ngay cả khi tuổi đã cao, vì nó không chỉ giữ cho vóc dáng thon thả, mà còn giúp xoa dịu tâm trí. Các triết gia Khắc kỷ như Epictetus cũng khuyên các học trò của mình ghi nhớ các cụm tư đơn giản, súc tích trong đầu và ”niệm thần chú” này khi cần giảm stress, ví dụ như lặp đi lặp lại câu: “Chịu đựng hay không chịu đựng”.
Thật tuyệt vời là hàng nghìn năm sau, các chuyên gia tâm lý học đều có cùng kết luận qua những nghiên cứu giảm stress khoa học bài bản. Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ - APA (American Psychological Association) khuyến cáo người có nhu cầu giảm stress thực hiện một chuỗi các kỹ thuật thư giãn bao gồm việc hít thở sâu (hơi thoát ra từ cơ hoành chứ không phải từ ngực), kết hợp với một vài câu nói đơn giản và có ý nghĩa. Bạn cũng có thể tưởng tượng một hình ảnh mà bản thân cảm thấy yên bình hay thỏa mãn và thực hiện một số bài tập không tốn nhiều sức lực, như các bài tập yoga để giảm stress.
Chấp nhận rằng không phải vấn đề nào cũng có giải pháp
Một lần nữa, chúng ta sẽ phải ngạc nhiên làm sao, trí tuệ cổ xưa và khoa học hiện đại trong việc giảm stress lại có cùng quan điểm đến như vậy. Các chuyên gia của Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ cũng như các triết gia Khắc kỷ khuyến cáo: một trong những phương pháp giảm stress quan trọng khác là chúng ta không nên quá khắt khe với bản thân vì không giải quyết được mọi thứ.
Cách cách thức giảm stress “từ cổ chí kim” đề kêu khuyến khích chúng ta thay vì tập trung vào việc tìm giải pháp, mà hãy bình tĩnh đánh giá toàn bộ tình huống, cố gắng xử lý theo khả năng. Chúng ta hãy cố gắng hết sức cho những mục tiêu của mình, tuy nhiên việc có thực sự thành công hay không không nằm trong tầm kiểm soát của chúng ta, vì nó phục thuộc vào nhiều yếu tố khác ngoài ý chí của bản thân.
Tìm kiếm sự hài hước
Sử dụng sự hài hước để làm dịu những khoảnh khắc căng thẳng, khó khăn trong cuộc sống là một trong những cách áp dụng chủ nghĩa khắc kỷ giúp bạn thấy lạc quan và hạnh phúc hơn. Tuy nhiên, bạn không nên quá lạm dụng sự hài hước dẫn đến việc tự giễu trước vấn đề của bản thân hoặc người khác. Vì chỉ cần không cẩn thận, câu chuyện vui vẻ của bạn có thể trở thành hành động mỉa mai đối phương.
Giao tiếp với bản thân
Với những nhà triết gia khắc kỷ, “cô đơn” và “cô độc” là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau. Do đó, Epictetus cho rằng cô đơn là bản chất vốn có cuộc sống. Từ đó có thể thấy một cá thể không hề cô độc, và trong tập thể vẫn có người cảm thấy cô đơn. Vì thế, chẳng có gì xấu hổ nếu chúng ta cảm thấy cô đơn. Đồng thời, khi chấp nhận sự cô đơn, bạn có thể dễ dàng trò chuyện với chính mình để trở nên mạnh mẽ hơn.
Chuẩn bị phương án dự phòng để tinh thần thoải mái, cuộc sống an tâm
Trong cuộc sống, không ai có thể lường trước rủi ro. Đó là chưa kể tác động của rủi ro dù ở mức độ thế nào đều ảnh hưởng đến tinh thần của một người. Do đó, mỗi người nên chuẩn bị phương án dự phòng vững chắc ngay từ sớm.
Hiện nay, bảo hiểm nhân thọ là giải pháp tối ưu giúp bạn hiện thực hóa điều này. Chủ động tham gia bảo hiểm không chỉ bảo vệ tài chính trước biến cố bất ngờ, mà còn xây dựng kế hoạch tích lũy thông minh, hướng dẫn chi tiêu hợp lý để từ đó tạo ra điểm tựa vững chắc về tiền bạc. Nhớ đó giúp bạn an tâm quẳng gánh lo đi, hướng đến kết quả cuối cùng là đạt được sự bình an, hạnh phúc và niềm vui trong tâm hồn.
Điển hình như với sản phẩm bảo hiểm liên kết chung PRU-BẢO VỆ TỐI ƯU của Prudential, bạn có thể tìm kiếm giải pháp bảo vệ tài chính và sức khỏe toàn diện cho gia đình trước các rủi ro trong cuộc sống. Sản phẩm hỗ trợ chi trả lên đến 250% số tiền bảo hiểm cho 99 bệnh lý nghiêm trọng. Đồng thời, người tham gia có thể tích lũy tài chính với lãi suất hấp dẫn từ Quỹ Liên Kết Chung. Từ đó, bạn và gia đình không chỉ được chăm sóc sức khỏe tối ưu, mà còn dễ dàng tận hưởng cuộc sống hạnh phúc, không còn nỗi lo về tài chính trong tương lai.
>> Nếu bạn quan tâm đến sản phẩm, hãy liên hệ với Prudential hoặc gọi qua số hotline 18001247 để được tư vấn chi tiết nhé.
Trên đây là những thông tin giúp bạn hiểu rõ hơn về chủ nghĩa khắc kỷ là gì và cách ứng dụng vào cuộc sống. Hy vọng có thể giúp bạn tìm được giải pháp sống an yên, hạnh phúc hơn mỗi ngày.
>>> Xem thêm:
Sản phẩm tham khảo
Bài viết mới nhất
